Wyspiański Stanisław — Dzieła
Młodopolski twórca, którego prace malarskie osiągają obecnie obok prac Matejka najwyższe ceny na polskim rynku aukcyjnym. Ale Stanisław Wyspiański był nie tylko malarzem. Urodził się 15 stycznia 1869 w Krakowie. Syn Franciszka (rzeźbiarza i fotografika) oraz Marii z Rogowskich. Po śmierci matki wychowywał się u bezdzietnego wujostwa – Kazimierza i Janiny Stankiewiczów, którzy traktowali go jak syna. Byli to ludzie wysoce kulturalni. W ich domu Wyspiański spotkał, Szujskiego, Łuszczkiewicza, czy Matejkę, z którym współpracował podczas studiów przy wykonaniu polichromii w Kościele Mariackim.
Wyspiański przez kilka lat podróżował po Europie. Odwiedził Czechy, Szwajcarię, Niemcy, kilkakrotnie Paryż. W tym okresie głównie malował, ale coraz bardziej ciągnął go teatr. Po powrocie do Polski zaangażował się całkowicie w ruch modernistyczny. Zdobył Nagrodę Polskiej Akademii Umiejętności za pejzaże z kopcem Kościuszki. Nawiązał współpracę z Teatrem Miejskim w Krakowie pod dyrekcją Tadeusza Pawlikowskiego najpierw jako dekorator i malarz, a wkrótce na jego scenie rozwinął swoją twórczość dramatyczną. Był jednym z założycieli Towarzystwa Artystów Polskich „Sztuka” w 1897 roku, a w połowie 1898 roku objął stanowisko kierownika artystycznego tygodnika literacko-artystycznego Życie. Jego wcześniejsze prace dramatyczne nie przyniosły mu rozgłosu. Opublikowana w 1898 roku Warszawianka zwróciła na Wyspiańskiego uwagę i zapoczątkowała cykl jego dramatów narodowych.
W 1900 roku Wyspiański poślubił chłopkę Teodorę Teofilę Pytko, która miał nieślubnego syna Teodora. Mieli jeszcze trójkę dzieci, a jego najstarsza córka urodziła się jeszcze przed ślubem. 20 listopada 1900 roku wziął udział w weselu swego przyjaciela Lucjana Rydla i na kanwie tego wydarzenia powstało Wesele – chyba jego najbardziej rozpoznawalny i najlepszy dramat. W 1906 roku Wyspiański został profesorem krakowskiej ASP, był również członkiem krakowskiej Rady Miejskiej. Był artystą wszechstronnym, a niektórzy nazywają go czwartym narodowym wieszczem. Dramaturg, rzeźbiarz, rysownik, malarz, witrażysta, projektant mebli, grafik, poeta, projektant wnętrz, architekt, dekorator, reformator teatru z nastawieniem na aktora. Można wymieniać bez końca.
Zmarł 28 listopada 1907 roku na nieuleczalną wówczas kiłę. Pochowano go 2 grudnia, a jego pogrzeb stał się manifestacją narodową. Szczątki artysty złożono w Krypcie Zasłużonych na Skałce. W czasie okupacji niemieckiej całość twórczości Wyspiańskiego trafiła na niemieckie listy proskrypcyjne Uznano ją za szkodliwą i niepożądaną.
Zbiór dzieł zawiera następujące tytuły:
Tom | Tytuły |
---|---|
Tom 1 | Daniel / Królowa Polskiej Korony / Legenda I / Warszawianka |
Tom 2 | Meleager / Protesilas i Laodamia / Klątwa |
Tom 3 | Lelewel / Legion |
Tom 4 | Wesele |
Tom 5 | Wyzwolenie |
Tom 6 | Bolesław Śmiały / Legenda II / Skałka |
Tom 7 | Achilleis / Akropolis |
Tom 8 | Noc listopadowa |
Tom 9 | Cyd / Powrót Odysa / Sędziowie |
Tom 10 | Fragmenty dramatyczne / Zygmunt August |
Tom 11 | Rapsody / Hymn / Wiersze |
Tom 12 | Inscenizacje |
Tom 13 | Hamlet |
Tom 14 | Pisma prozą / Juvenilia |
Tom 15 | Twórczość pisarska / Życiorys (vol. I) |
Tom 16 | O twórczości pisarskiej i plastycznej (vol. II) |
Tom 17 | Teatr Wyspiańskiego (vol. III) |
Tom 18 | Teatr Wyspiańskiego (vol. IV) |
Tom 19 | Kalendarz życia i twórczości 1869-1890 (vol. I) |
Tom 20 | Kalendarz życia i twórczości 1 marca 1890 – ostatnie dni marca 1898 (vol. II) |
Tom 21 | Wyspiański w oczach współczesnych (tom I) |
Tom 22 | Wyspiański w oczach współczesnych (tom II) |